Bron foto: Pexels

Voetbal is zonder twijfel een populaire sport in de wereld. Elke week kijken miljoenen mensen naar wedstrijden, juichen ze voor hun favoriete club en bespreken ze prestaties van spelers. Maar terwijl voetbal buiten het veld vaak een bron van vreugde en saamhorigheid is, schuilt er achter de schermen een duistere kant: online haat. Via sociale media krijgen voetballers geregeld te maken met haatzaaiende en discriminerende berichten, die niet alleen kwetsend zijn, maar ook hun mentale welzijn aantasten.

 

In dit achtergrondverhaal wordt diep in de problematiek van online haat in het profvoetbal gedoken. Hoe vaak gebeurt het? Welke effecten heeft het op spelers? Wat doen profclubs en organisaties eraan? En hoe kunnen spelers en hun omgeving het beste omgaan met deze digitale agressie? Er wordt onder meer gesproken met oud-voetballer en mental coach Yuri Cornelisse, psycholoog Liam Roberts, social media-expert Leonie Hulstein en keeper Mickey van der Hart.

 

De omvang van het probleem: wat zeggen de cijfers?

In 2022 deed Movisie op aanvraag van de KNVB onderzoek naar het aantal discriminerende berichten gericht aan profvoetballers via sociale media. Aan dit onderzoek deden in totaal honderd contractspelers mee, maar niet elke vraag werd door iedereen beantwoord. Dit staat niet gelijk aan alle haat, maar dit geeft natuurlijk wel een goed beeld. In dit onderzoek kwam naar buiten dat 44% van de profvoetballers in de Eredivisie en Keuken Kampioen Divisie weleens een discriminerend bericht heeft ontvangen. De meeste berichten gaan dan ook over iemands herkomst, huidskleur of nationaliteit. De spelers ontvangen deze berichten vaak via een privébericht en soms als reacties op hun eigen bericht. Meestal zijn dit ook anonieme accounts, al zitten er ook wel eens eigen ‘fans’ tussen.

 

Soms worden deze berichten ook als bedreigend gevoeld. Dit gaf 20 procent van de dertig respondenten aan. Ondanks dat de discriminerende berichten daadwerkelijk iets doen met meerdere spelers, en soms ook wel als bedreigend worden ervaren, doen ze eigenlijk bijna allemaal geen aangifte bij de politie. Maar één speler gaf aan weleens een aangifte te hebben gedaan bij de politie.

 

Niet iedereen ziet de haatberichten alleen bij zichzelf, maar ook bij andere contractspelers. Van de 59 respondenten waren er 54 die aangaven weleens discriminerende berichten te zien bij een van hun ‘collega’s’. De meeste spelers vinden dan ook dat er meer gedaan moet worden aan de aanpak tegen online discriminatie in het Nederlandse betaalde voetbal. In de aanpak zien de respondenten vaak de KNVB als hoofdverantwoordelijke. Daarnaast zijn er ook rollen weggelegd voor de politie/OM, de overheid en de voetbalclubs.

​

Waarom dit onderwerp nú urgent is

Online haat in het voetbal is geen probleem van de toekomst, maar een urgente realiteit. Vooral na slechte prestaties of mediaberichten neemt de stroom haatberichten explosief toe. Daarbij speelt ook de actualiteit een rol: in april 2025 hervatte Ajax de campagne Silence Social Hate, een teken dat dit probleem nog steeds groot en actueel is in het Nederlandse voetbal.

Het blijft een probleem in het huidige profvoetbal. Bij vrouwen en mannen blijven er vervelende berichten gestuurd worden en het blijft lastig om de mensen aan te pakken. Zo werd de Engelse voetbalster Jess Carter afgelopen EK racistisch bejegend via online platformen.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                  Bron foto: Instagram

 

De mentale impact van online haat

Hoewel het voor buitenstaanders soms misschien “alleen maar woorden” lijken, kunnen haatberichten een grote psychologische impact hebben op voetballers. Mental coach en oud-profvoetballer van onder meer ADO Den Haag, FC Groningen en NAC Breda Yuri Cornelisse weet uit ervaring hoe belangrijk het is om hier aandacht aan te besteden.

 

“Het gaat erom dat spelers zich bewust worden van wat ze meemaken,” vertelt Cornelisse. “We praten er open over, zodat het niet onder de oppervlakte blijft broeien. Het kan anders het zelfvertrouwen aantasten, het plezier wegnemen en zelfs prestaties beïnvloeden.”

 

Psycholoog, met onder meer ervaring bij Wouw Performance Coaching, Liam Roberts vult aan dat online haat stress, angst en faalangst kan veroorzaken. “Spelers kunnen overbewust worden van elk klein foutje, omdat ze weten dat ze daarop worden aangevallen. Dat maakt het lastiger om ontspannen te presteren.” Hij benadrukt dat het belangrijk is om te leren dat deze haat vaak zegt over de onzekerheid van de afzender, niet over de speler zelf. Bewustwording en mentale veerkracht zijn cruciaal.

 

De impact kan ook groot zijn. “Allereerst wil ik zeggen dat het natuurlijk verschilt per speler”, begint Roberts. “Maar als spelers vaak haatberichten online ontvangen, kunnen ze te maken krijgen met verhoogde niveaus van stress en angst. Spelers die veelvuldig online haat ontvangen, hebben constante blootstelling aan negatieve opmerkingen. En dat kan natuurlijk leiden tot veel mentale gezondheidsproblemen, wat hun prestaties op het veld en zelfs hun welzijn buiten het veld kan beïnvloeden. Dit kan er zelfs toe leiden dat spelers overdreven zelfbewust worden of bang zijn om fouten te maken, omdat ze inzien dat dit tot nog meer misbruik online kan leiden.”

 

Wat doen clubs en de KNVB?

Clubs en de KNVB zijn zich steeds meer bewust van het probleem en nemen maatregelen. Bij FC Utrecht heeft Cornelisse meegewerkt aan een aanpak waarbij spelers niet alleen mentale coaching krijgen, maar ook sociale media-training. De Utrechtse club helpt spelers wel om te gaan met deze berichten op social media. “Er is een team dat zich daarmee bezighoudt”, zegt de mental coach. “Ik vertelde ze dan wat wel en niet handig was om te doen. Als ze een slechte wedstrijd hadden gespeeld, dan werd er vaak ook wel geadviseerd om even niet je social media te open. Een team kijkt daar gewoon heel goed naar en die geeft aan of je het wel of niet kan openen.” Het doel is om spelers te leren hoe ze verstandig met social media om kunnen gaan, bijvoorbeeld door na een mindere wedstrijd bewust even niet te kijken naar reacties.

 

Op dit moment is die begeleiding bij FC Utrecht ook weer anders geworden. Cornelisse heeft de Utrechters weer moeten verlaten. “De club wilde weer een andere richting op. Ze gingen over op invullen van vragenlijsten.” De oud-voetballer ziet daar niet helemaal de meerwaarde van in. “Nou ja, iedereen vult die lijsten wel in, maar het blijft toch heel persoonlijk wat iemand invult. Niet iedereen pakt dat even serieus op.”

 

Ajax zette in december 2023 een opvallende stap door tijdens een wedstrijd tegen Sparta Rotterdam de namen op de rugnummers van de spelers te vervangen door drie puntjes. Hiermee wilden ze aandacht vragen voor het probleem van online haat en mensen aanmoedigen om dit te melden. De club wil laten zien dat de echte identiteit van spelers soms ‘verstopt’ zit achter de haat, en dat het belangrijk is samen op te staan tegen deze vorm van agressie. Deze actie genaamd ‘Silence Social Hate’ werd in april 2025 hervat. In de thuiswedstrijd tegen NAC werd de actie gepromoot en eerder dat weekend werd er een filmpje gemaakt over het probleem.

 

“Dit soort acties heb je ook in het Verenigd Koninkrijk met de PFA, de Professional Footballers’ Association”, laat psycholoog Roberts weten. “De professionele voetbalbond heeft daar een actie genaamd ‘Kick It Out’. Dit zijn organisaties die een proactieve rol spelen bij het aanpakken van problemen, vooral op het gebied van racisme in het voetbal. Ze proberen bewustwording te creëren en verandering te bewerkstelligen, wat natuurlijk enorm belangrijk is. Wat ze vaak doen, is spelers voorzien van educatieve training, inclusief een basisniveau van social media-training. Dit wordt zelfs verplicht gesteld door de FA (Football Association). Op die manier zorgen ze ervoor dat spelers uit het eerste elftal toegang hebben tot de juiste voorlichting. En als een speler te maken krijgt met online misbruik, kan deze organisatie tussenbeide komen om dit effectief aan te pakken.”

 

De KNVB voert diverse campagnes onder de noemer Ons Voetbal Is Van Iedereen, met speciale aandacht voor discriminatie. Via de campagne Discriminatie = Kansloos worden fans aangespoord om haat en discriminatie te melden via het meldpunt Meld Online Discriminatie. KNVB-woordvoerder Jaap Paulsen benadrukt dat het moeilijk is om privéberichten te controleren, maar dat ze zich inspannen om openbare reacties te modereren en met clubs samenwerken aan voorlichting.

 

De bond probeert ook tips te geven aan de spelers over hoe om te gaan met online haat. “Daarover hebben we contact met de VVCS (spelersvakbond). Schriftelijke uitleg die clubs (werkgever) aan de spelers (werknemer) kunnen geven is een mogelijkheid die we overwegen.”

 

Het beleid bij KKD-club SC Cambuur

Niet alleen grote clubs, ook kleinere organisaties zetten stappen om een veilig sportklimaat te creëren. Bij SC Cambuur, een club uit Leeuwarden, is er binnen de jeugdopleiding een duidelijke gedragscode opgesteld, gericht op respect, gelijkwaardigheid, integriteit en veiligheid.

 

Vincent Houttuin, werkzaam bij Cambuur, vertelt dat er een interne klachtenprocedure ter bestrijding van ongewenst gedrag is die gericht is op het oplossen van problemen binnen de club. Als dat niet lukt, kunnen spelers een vertrouwenspersoon of een externe inschakelen.

 

“Bij het eerste elftal wordt op gebied van preventie, voor zover ik van de teammanager heb begrepen, niet enorm veel gedaan, maar de spelers worden er bij de start van het seizoen wel op gewezen dat zij altijd terecht kunnen bij de vertrouwenspersonen. Valt zich iets voor, dan wordt er op dat moment naar gehandeld. Dat is dus meer reactief dan preventief.”

 

Internationale inzichten: cijfers en campagnes

Ook internationaal wordt online haat in het voetbal serieus genomen. Een studie van de Universiteit van Turijn toonde een verdubbeling van haatzaaiende reacties in voetbal tussen 2019 en 2022, van 13,4% naar 29,1%.

Uit onderzoek tijdens de Olympische Spelen in Tokio bleek dat 87% van de haat gericht was aan vrouwelijke sporters. Dit benadrukt dat ook gender een belangrijke rol speelt in de aard van online haat.

De UEFA monitort tijdens grote toernooien sociale media op haatspraak. Tijdens het EK 2024 werden bijna 4.700 berichten onderzocht; 74% was gericht aan spelers, daarnaast aan coaches en scheidsrechters. Van deze berichten was 7% ernstig genoeg om te melden aan platformen, en 71% daarvan werd binnen 75 minuten verwijderd (UEFA,2024).

​

​

 

 

 

 

 

 

       Haatreacties richting voetballers

 

Vergelijking met andere sporten

In het rapport van de Universiteit in Turijn staat dat 96,1% van de onderzochte berichten op Facebook gewijd zijn aan voetbal en op Twitter is dat percentage 95,2%. Voetbal is daarmee de nummer één sport op het gebied van bekendheid. Op nummer twee staat Formule 1 en op drie staat tennis.

 

Als er wordt gekeken naar de haatzaaiingen op Facebook in bepaalde sporten staat ondanks de bekendheid niet voetbal, maar volleybal bovenaan. 12,7% van de haatberichten zijn in betrekking met volleybal, bij voetbal  is dat percentage 12,4% en daarnaast volgt de Formule 1 met 12%.

 

Op Twitter was de volgorde weer anders, want daar stond basketbal op nummer één met 30,8%, gevolgd door voetbal met 20,4% en een derde plek voor het volleybal met 20,2% (Sport et Citoyenneté, 2023). Kleine kanttekening, qua volume krijgt de sport voetbal het meest te maken met haatberichten, maar bovenstaande gaat over het percentage van het aantal berichten over die sport.

 

Mentale ondersteuning vroeger

Toen Cornelisse zelf nog voetballer was, was er natuurlijk niet zo veel social media, maar soms kwam er wel eens haat binnen en ontbrak er aan mentale ondersteuning. “Ik merkte tijdens mijn eigen spelerscarrière dat sommige spelers echt wel begeleiding nodig hadden. Ik vind sowieso dat spelers meer geholpen mogen worden op het vlak van mentale gedeelte. Ik heb dat ook wel bij mezelf gemerkt. Ik kon me best druk maken om cijfers van bepaalde journalisten. Maar als je achteraf nadenkt, die journalist moet in een wedstrijd naar 22 mensen kijken en daar al gelijk een oordeel over hebben. Als ik daar meer begeleiding had gehad, dan had ik me daar denk ik helemaal niet druk om hoeven maken.”

 

Omgaan met online haat: tips van een social media-expert

Leonie Hulstein, social media-expert, geeft praktische adviezen aan profvoetballers die geconfronteerd worden met online haat.

 

Ze benadrukt dat haatberichten vaak afkomstig zijn van anonieme internetgebruikers die hun frustraties projecteren. “Het zegt meer over hen dan over jou,” aldus Hulstein. Ze raadt spelers aan om haatberichten te zien als een soort compliment, omdat het betekent dat je een impact hebt, ook al is die negatief.

 

Daarnaast is het belangrijk regelmatig te praten met een social media-coach of iemand die helpt de berichten in perspectief te plaatsen. Hulstein erkent dat sociale mediaplatformen weinig kunnen doen door de vrijheid van meningsuiting, maar dat campagnes tegen pesten en discriminatie wel helpen om bewustwording te creëren.

 

Een belangrijk signaal om hulp te zoeken is wanneer je merkt dat haatberichten je mentale gezondheid ernstig beïnvloeden, bijvoorbeeld doordat je ze niet kunt loslaten of ze je dagelijks functioneren belemmeren.

 

Als het echt teveel wordt, kan het verstandig zijn om iemand anders het beheer over je social media te laten doen. Tegelijkertijd erkent Hulstein dat social media ook positieve kanten heeft, zoals het contact met fans.

 

Voor jonge voetballers die overwegen te stoppen vanwege online haat zegt Hulstein het volgende. “Ik zou zeggen, probeer het in perspectief te zien. Mensen die online haatberichten plaatsen staan per definitie niet sterk in hun schoenen. Wanneer jij een gelukkig en tevreden persoon bent, ga jij niet op sociale media haatberichten plaatsen en anderen naar beneden proberen te halen. In plaats van te stoppen, zou de speler ook kunnen overwegen om de online haat te adresseren in een video. Juist voetballers die bijvoorbeeld ook een voorbeeld voor anderen zijn, kunnen het goede voorbeeld geven en laten zien dat je niet weg hoeft voor online haat, maar juist sterker in je schoenen moet gaan staan en het moet aanpakken. Weglopen is een laatste optie.”

 

Persoonlijke ervaringen: Mickey van der Hart over online haat

Keeper Mickey van der Hart, die jarenlang in het profvoetbal actief is geweest, deelt zijn ervaringen. Hij kreeg in het begin van zijn carrière vaak negatieve berichten, maar heeft geleerd om deze te negeren en te verwijderen.

 

“Na mindere wedstrijden zoek ik bewust geen commentaren op,” vertelt Van der Hart. “Als iets echt te ver gaat, meld ik het, maar dat is gelukkig nog niet vaak voorgekomen. Eerder trok het me wel heel erg aan, maar ik heb nu geleerd om het niet of zo min mogelijk te lezen.”

Hij beschouwt kritiek als onderdeel van zijn vak, maar mental coaching heeft hem geholpen om negatieve meningen beter van zich af te laten glijden. Van der Hart mist strengere straffen voor haatreacties en vindt dat de media soms onbedoeld bijdragen aan negatieve reacties.

 

“Vrij recent gaf ik een interview bij Omrop Fryslân en werd ik verkeerd gequote door ESPN”, laat de goalie weten. “Hierdoor leek het of ik Van Persie (zijn oud-trainer bij sc Heerenveen) afviel, en kreeg ik van half Rotterdam bedreigingen. Dit terwijl ik juist heel positief was. Media zijn op zoek naar clicks en houden zich totaal niet bezig met de kern van verhalen.”

​

Klik hier voor het volledige interview met Mickey van der Hart

 

Afsluitende tip

Om af te sluiten heeft Roberts nog wel een tip voor de voetballers die te maken krijgen met online haat op social media. “Het belangrijkste is dat spelers hun steun zoeken in de mensen om hen heen. Hun steungroepen kunnen een enorme rol spelen in het helpen omgaan met de negatieve impact van online misbruik en hen ondersteunen in het doorbreken van de stilte rondom dit probleem.”